Bahar döyür qapını bənövşənin ətriylə - Novruz bayramı

Bu bayram YUNESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın səyi nəticəsində YUNESKO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir.

28 Sentyabr - 2 oktyabr 2009-cu il tarixində Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Abu-Dabi şəhərində keçirilmiş UNESCO-nun Qeyri - Maddi Mədəni İrs üzrə Hökümətlərarası Komitəsinin 4-cü Sessiyası çərçivəsində qəbul edilmiş qərara əsasən, Novruz çoxmillətli nominasiya (Azərbaycan, Hindistan, İran, Qırğızıstan, Pakistan, Türkiyə, Özbəkistan) kimi UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrsin Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir. 

23 fevral 2010-cu ildə isə BMT Baş Assambleyasının 64-cü sessiyasının iclasında mart ayının 21-i "Beynəlxalq Novruz Günü" elan edilmişdir. 

 

Şeirlər

Dövri mətbuatda

 

Bəhmənli V. Novruz naxışları // Kommunist. – 1991. – 15 mart.

Bəlkə onda öyrənmişik ; Novruzgülü : şeirlər. – Respublika. – 2012. – 20 mart. 

İsmayılov A. Novruz bayramı ; Bahar bayramı : şeirlər // Səs. – 2016. – 19 mart. – S.13. 

İsmayılov A. Yaz gəlib, ay ellər : şeir // Səs. – 2016. – 16 mart. – S.13. 

Kərimli Ə. Novruz deyimləri // Azərbaycan müəllimi. – 2005. – mart. 

Məhərrəmli V. Novruz çələngi : Novruz gəldi, yaz gəldi : şeir // Səs. – 2016. – 14 mart.  - № 51. 

Məmmədzadə R. Yandıraq çərşənbə tonqallarını // Kommunist. – 1901. – 21 mart. 

Musa Ə. Novruz bayramı : şeir // Azərbaycan müəllimi. – 2006. – 17 mart. 

Rza O. Bahar : şeir // Respublika. – 2012. – 20 mart. 

Tapdıq İ. Çərşənbə axşamı, Novruz bayramı : şeir // Respublika. – 2008. – 20 mart. 

Yusif S. Bahar – Novruz gəlibdir : şeir // Azərbaycan. – 1999. – 16 mart. 

 

Kitablar

Bal A. Novruz bayramı : şeir // Siz qanadlı mələksiniz. – Bakı : 2004. – S.24. 

Barın-bərəkətin qayıdır canı : şeir // Azərbaycan xalq bayramı Novruz. – Bakı : təhsil, 2011. – S.56-57. 

Bu baharın bir qəsdi : şeir // Azərbaycan xalq bayramı Novruz. – Bakı : Təhsil, 2011. – S. 37. 

Cavad Ə. Boz ay : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 200-202. 

Cavad Ə. Böyük çillə : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 196. 

Cavad Ə. Çillə şərqisi: şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb , 2005. – S. 194. 

Cavad Ə. Dörd çərşənbə : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 203- 205. 

Cavad Ə. Dördatlı yenicə gün : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 202. 

Cavad Ə. Xıdır Nəbi : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 197-198. 

Cavad Ə. Yel baba : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 198-199. 

Cavad Ə. Qarının borcu : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 199-200. 

Cavad Ə. Yaza xitab : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 195. 

Cavad Ə. Kiçik çillə : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – S. 197. 

Çəkir: şeir // Azərbaycan xalq bayramı Novruz. – Bakı : Təhsil, 2011. – S. – 179. 

Dərələrə duman, çən... : şeir // Azərbaycan xalq bayramı Novruz. – Bakı : Təhsil, 2011. – S.204-205. 

Dirilt : şeir // Azərbaycan xalq bayramı Novruz. – Bakı : Təhsil, 2011. – S.75. 

Göy tamahı yerə salıb : şeir // Azərbaycan xalq bayramı Novruz. – Bakı : Təhsil, 2011. – S. – 177. 

“Heydərbabaya salam” poemasından parça // Şəhriyar M. Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Çaşıoğlu, 2004. – S.246-247.

Xəzri N.  Yaz günü - Novruz günü : şeir // Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə. - Bakı : Lider, 2004. – C. 1. - S. 160.

Qızıl şəfəq : şeir // Azərbaycan xalq bayramı Novruz. – Bakı : Təhsil, 2011. – S.12-13. 

Qoca F.  İlk bahar : şeir// Seçilmiş əsərləri. -  Bakı : Şərq-Qərb, 2004. - S. 99. 

Qoca F. Torpağın nəğməsi : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı ;  “Şərq-Qərb”, 2004. - S. 100. 

Məmmədli F. Təzə il Novruzdur : şeir // Dərd üzünü gizləyir. – Bakı : adiloğlu, 2011. - S.7-8.

Səfərli İ. Səməni : şeir // Seçilmiş əsərləri. – Bakı :  “Lider nəşriyyat”, 2005. - S. 201-202. 

Vəfalı A. Bəlkə onda öyrənmişik : şeir // Azərbaycanda Novruz. – Bakı : Çıraq, 2012. – S. 268. – Şeir ilk dəfə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin 25 dekabr 1965-ci il tarixli sayında dərc olunmuşdur. 

Vəfalı A. Novruzgülü : şeir // Azərbaycanda Novruz. – Bakı : Çıraq, 2012. – S. 269. – Şeir ilk dəfə “ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin 25 dekabr 1967-ci il tarixli sayında dərc olunmuşdur. 

Yaqub M. Bahar : şeir // Bu dünyanın qara daşı göyərməz. – Bakı : Azərnəşr, 1997. – S.36. 

Yaz havası : şeir // Azərbaycan xalq bayramı. – Bakı : Təhsil, 2011. – S.62. 

Yaz ətirli sətirlər // Azərbaycan xalq bayramı Novruz. – Bakı : Təhsil, 2011. – S. – 155-156. 

 

Mahnılar

Dilbazi M. Xoş gəlirsən, ay bahar! : mahnı / bəst. R. Şəfəq // Savalan. – 2006. 14-16 mart. 

Mustafa S. Ulu Novruz bayramı : mahnı / bəst. R. Şəfəq // Kredo. – 2004. – 20 mart. 

Sabir M.Ə. Gəl-gəl a yaz günləri : mahnı / bəst. R. Şəfəq // Savalan. – 2004. – 25 aprel. 

Vəkil Ə. Novruzum, ay Novruzum! : mahnı / bəst. R. Şəfəq // Azərbaycan müəllimi. – 2004. – 19 mart. 

 

Məqalələr

Dövri mətbuatda

 

Aydınoğlu T. Tarixlər şahidi Novruz təbiət təqviminin ilk günü, xalqımızın həmişəcavan bayramıdır // Xalq qəzeti. - 2017. - 19 mart. - № 61. - S. 7. 

Azəri L. Mədəni müxtəlifliyin, dialoqun və qarşılıqlı ehtiraımın simvolu // Mədəniyyət. - 2019. - 20 mart. - № 22. - S. 8. 

Baharın mehi - Yel çərşənbəsi // Mədəniyyət. - 2020. - 11 mart. - № 19. - S. 1.

Bəhruz. Od çərşənbəsi - təbiətin isti nəfəsi // Mədəniyyət. - 2014. - 7 mart. - № 14. - S. 14. 

Bəşirqızı Z. Bu gün İlaxır çərşənbədir // Xalq qəzeti. - 2020. - 17 mart. - № 59. - S. 5.

Bu gün İlaxır çərşənbədir // Savalan. - 2019. - 19-31 mart. - № 11. - S. 1.

Bünyadzadə K. Dörd ünsürdən biri: su  // Respublika. - 2014. - 27 fevral. - № 45. - S. 6. 

Bünyadzadə K. Dörd ünsürdən biri: Od// Respublika. - 2014. - 6 mart. - № 50. - S. 6.

Bünyadzadə K. Dörd ünsürdən biri: Hava // Respublika. - 2019. - 12 mart. - № 57. - S. 5. 

Bünyadzadə K. Dörd ünsürdən biri: Torpaq // Respublika. - 2014. - 20 mart. - № 61. - S. 5. 

Ədiloğlu N. Qarabağlı illərin Novruz ovqatı : Bayram küsülü sevməz // İki sahil. - 2020. - 14 mart. - № 52. - S. 14. 

Ələddinqızı N. Bu gün "İlaxır çərşənbə"dir // Səs. - 2017. - 14 mart. - № 46. - S. 10. 

Ələddinqızı N. Suyun, külək və havanın himayəçisi : Xıdır Nəbi mərasimi təbiətin oyanması, otların cücərməsi, axar suyun təmizlənməsi kimi təbii proseslərlə müşayiət edilir // Səs. - 2019. -6 fevral. - № 24. - S. 13. 

Əlixanlı V. Dünyanın yazı // Qobustan. – 2019. – № 1. – S.16. 

Əliyev A. Bahar döyür qapını bənövşənin ətriylə // Azərbaycan. - 2014. - 27 fevral. - № 45. 

Əliyeva İ. Boz ay : Boz ay qış fəslinin xalq arasında deyilən axırıncı ayıdır. Kiçik çillənin qurtardığı vaxtdan yazın ilk gününədək - Novruza qədər davam edir // Azərbaycan. - 2014. - № 39. – S.7. 

Əliyeva İ. Xıdır Nəbi bayramı : Novruzaqədərki mərasimlər // Azərbaycan. - 2014. - 10 fevral. - № 31. - S. 7. 

Əliyeva İ. Kiçik çillə : Novruzaqədərki mərasimlər // Azərbaycan. - 2014. – 15 fevral. - № 35. – S. 12. 

Əliyeva İ. Qoy ocağımız sönməsin... : Novruz gəlir, yaz gəlir... // Azərbaycan : qəzet. - 2014. - 6 mart. - № 51. - S. 7. 

Əliyeva İ. Su çərşənbəsi // Azərbaycan. - 2014. - 27 fevral. - № 45. – S.7.

Əliyeva İ. Torpaq çərşənbəsi // Azərbaycan. - 2014. - 20 mart. - № 62. - S. 10. 

Əliyeva İ. Yel çərşənbəsi // Azərbaycan. - 2014. - 13 mart. - № 56. - S. 7. 

Əliyeva S. El tamaşaları: Xanbəzəmə // Qobustan. - 2019. - № 1. - S. 14-15. 

Fərəcova Z. Böyük çillənin kiçik "qardaşı" // Azərbaycan. - 2019. - 9 fevral. - № 32. - S. 7. 

Fərəcova Z. Cənub bölgəsində Novruz büsatı // Azərbaycan. - 2014. - 13 mart. - № 56. - S. 7. 

Fərəcova Z. Ədəbiyyatda Novruz adət-ənənələri // Azərbaycan. - 2014. - 24 mart. - № 65. - S. 4. 

Fərəcova Z. Xeyir-bərəkət bayramı // Azərbaycan. - 2020. - 12 fevral. - № 31. - S. 6. 

Fərəcova Z. Qışın dəlisov oğlu - kiçik çillə // Azərbaycan. - 2020. - 12 fevral. - № 31. - S. 6. 

Fərəcova Z. Od çərşənbəsi : Elimizə bahar gəlir // Azərbaycan. - 2020. - 3 mart. - № 48. - S. 7. 

Fərəcova Z. Novruzgülünün açdığı ay // Azərbaycan. - 2020. - 20 fevral. - № 38. - S. 11. 

Fərəcova Z. Su çərşənbəsi : Novruz çərşənbələri // Azərbaycan. - 2020. - 25 fevral. - № 42. - S. 5. 

Fərəcova Z. Torpaq çərşənbəsi // Azərbaycan. - 2020. - 17 mart. - № 59. - S. 7. 

Fərəcova Z. Yel çərşənbəsi // Azərbaycan. - 2020. - 8 mart. - № 53. - S. 6.

Həmidə. Novruz bayramı təranələri // Mədəniyyət. - 2019. - 14-23 mart. - № 22. - S. 7. 

Hüseynzadə Ə. Novruzda su inancları // İki sahil. - 2014. - 27 fevral. - № 38. - S. 17. 

Xəyyam Ö. "Novruznamə"dən // Qobustan. - 2019. - № 1. - S. 7. 

İsmayılqızı X. Novruz həmrəylik, birlik bayramıdır // İki sahil. - 2017. - 16 mart. - № 48. - S. 16. 

İsmayılqızı X. Səmənili, xonçalı, gur tonqallı çərşənbələrimiz : Novruzun müjdəçiləri // İki sahil. - 2020. - 17 mart. - № 51. - S. 13. 

Qasımlı M. Milli dəyərlər bayramı// Azərbaycan. – 2014. – 23 mart. - № 64. – S.4. 

Qaliboğlu S. Novruzda "Padşah-xan oyunu" // Mədəniyyət. - 2014. - 20 mart. - № 22. - S. 11. 

Qasımlı M. Od-ocaq və atəş qavramının tarix içindəki yeri və dəyəri // Ədəbiyyat qəzeti. - 2019. - 16 mart. - № 10. - S. 20. 

"Qış ötürür, yaz bitirir..." // Azərbaycan : qəzet. - 2019. - 9 fevral. - № 32. - S. 7.

Qurbanova N. Bu gün od çərşənbəsidir // Həftə içi. - 2014. - 6 mart. - № 43. - S. 8. 

Məhərrəmli V. Çilləçıxarma mərasimləri // Səs. - 2020. - 9 yanvar. - № 2. - S. 12. 

Mirməmməd G. Sağlamlıq və təmizlik bayramı // Mədəniyyət. – 2014. – 20 mart. – S. 15. 

Muxtar E. Od Çərşənbəsi // Respublika. - 2020. - 3 mart. - № 48. - S. 5. 

Muradlı X. Təbiətin yaz coşqusu // Azərbaycan. - 2020. - 15 mart. - № 58. - S. 7. 

Nəbiyeva A. Kiçik çillə başlayır // Respublika. - 2020. - 31 yanvar. - № 20. - S. 6. 

Nəbiyeva A. Qarabağda Novruz bayramı // Azərbaycan. - 2019. - 12 mart. - № 57. - S. 7.

Nəbiyeva A. Su çərşənbəsi // Respublika. - 2020. - 25 fevral. - № 42. - S. 6. 

Nəbiyeva A. Torpaq çərşənbəsi // Respublika. - 2020. - 17 mart. - № 59. - S. 6. 

Nəbiyeva Ü. İlin axır çərşənbəsi : Torpaq // Azərbaycan : qəzet. - 2017. - 14 mart. - № 56. - S. 6. 

Nəbiyeva Ü. Türk mifoloji təfəkküründə Xıdır Nəbi bayramı // Azərbaycan. - 2019. - 9 fevral. - № 32. - S. 7. 

Nərimanoğlu M. Novruz bayramının öz oyunları var : meydan tamaşalarının yadigarı "Maral oyunu" və "Kilimarası"nı kəlbəcərlilər qoruyub saxlayırlar // Azərbaycan. - 2014. - 24 mart. - № 65. - S. 4. 

Novruz elçiliyi : əkin ayı // Azərbaycan. - 2020. - 17 mart. - № 59. - S. 7. 

 Novruz gəlir, yaz gəlir... // Palitra. - 2020. - 28 fevral. - № 22. - S. 16. 

Novruzu dünya qoruyur // Azərbaycan. - 2020. - 15 mart. - № 58. - S. 7. 

Orucova S. Dörd ünsür - Novruz çərşənbələri  // Xalq qəzeti. - 2014. - 13 mart. - № 56. - S. 8. 

Orucova S. Novruz kosmoqonik və mifoloji xalq təfəkküründə // Xalq qəzeti. - 2014. - 20 mart. - № 62. - S. 7. 

Orucova S. Torpaq çərşənbəsi // Azərbaycan. - 2019. - 19 mart. - № 63. - S. 7. 

Ömərov V. Novruzda səməni bayramı və kiçik çillə // Səs. - 2014. - 6 yanvar. - № 2. - S. 15.

Rza Z. Novruz milli birlik rəmzi, bolluq, bərəkət bayramıdır // İki sahil. - 2014. - 20 mart. - № 52. - S. 27. 

Sayılov Q. Novruz bayramı : birlik, bərabərlik və tarixilik paradiqması // Azərbaycan : qəzet. - 2014. - 4 mart. - № 50. - S. 6. 

Süleymanlı M. Su, Torpaq, Od, Hava // Qobustan. - 2019. - № 1. - S. 8-11. 

Talıblı T. Novruz çərşənbələri // Qobustan. - 2019. - № 1. - S. 12-13. 

Təbiətin ilıq nəfəsi - Od çərşənbəsi // Mədəniyyət. - 2020. - 4 mart. - № 17. - S. 1. 

Türk xalqlarının ortaq bayram inancları // Azərbaycan. - 2020. - 15 mart. - № 58. - S. 7.

Vəliməmmədov H. Əmin-amanlıq bayramı : Novruz gəlir, yaz gəlir // Azərbaycan.  - 2014. - 15 mart. - № 58. - S. 7. 

Vəliyev Ə. İlk çərşənbə, əzəl çərşənbə, gözəl çərşənbə - Su çərşənbəsi // Kaspi. – 2017. – 21 fevral. – S. 15. 

Vəliyev Ə. Hava çərşənbəsi - Yel çərşənbəsi : O, su və odla birləşib, torpağı oyadacaq // Kaspi. - 2017. - 7 mart. - № 42. - S. 15. 

Vəliyev Ə. İlaxır çərşənbə - Torpaq çərşənbəsi : oyanış, dirilmə, canlanma // Kaspi. - 2017. - 14 mart. - № 46. - S. 15. 

Zümrüd. Bu gün xalqımız Yel çərşənbəsini qeyd edir // Səs. - 2014. - 13 mart. - № 47. - S. 13.